Christine Steuernagel (Niemcy) / kolaże, grafiki

Christine Steuernagel (Niemcy)

Urodziła się w 1945 roku w Hovelhof. Studiowała geografię, germanistykę, filozofię oraz sztukę. Zajmuje się grafiką, malarstwem tworzy obiekty. Swoje prace wystawia od 1985 roku. Mieszka i pracuje w Paderborn.

Christine Steuernagel kolaże, grafiki

Nasze wyobrażenie o świecie w którym żyjemy jest kształtowane poprzez formy postrzegania czasu i przestrzeni (Immanuel Kant) Obie te wielkości są od siebie zależne. Człowiek podnosząc głowę w stronę firmamentu gwiazd dowiaduje się, że kosmos jest wielkością ciągle się zmieniającą. Nieskończone galaktyki poruszają się, są już o wiele lat świetlnych oddalone od naszej rzeczywistości. W tym continuum czasu i przestrzeni porusza się społeczeństwo a z nim pojedynczy człowiek. Ludzka ograniczona czasowo egzystencja, zjawiska i formy kulturowe, jakie wykształciły się z czasem, są również częścią tej nieskończoności, którą wyznaczają nam przestrzeń i czas. Im bardziej próbujemy zrozumieć fenomen czasu, tym bardziej oddala się on od nas albo staje się nam nieznany.
Spacerując po mieście Paderborn, w którym żyje i pracuje Christine Steuernagel, widzimy sklepy, stacje benzynowe, nowoczesne budynki, czyli współczesne, aktualne aspekty naszego codziennego życia, a jednocześnie mamy świadomość wszechobecności śladów przeszłości, widząc zabytki, stare kościoły, ratusz, zamek Neuhaus. Są one świadkami przeszłości, które poprzez swoją egzystencję ingerują niewidocznie w naszą teraźniejszość. Jest to, można by było powiedzieć, pewna „namacalność” przeszłości. Ta spuścizna historyczna jest obecna w naszym życiu, będąc jednocześnie świadectwem ludzkich osiągnięć i poczynań. Fenomen takich czasowych splotów wywiera bardzo wielki wpływ na twórczość Christiny Steuernagel, będąc zarazem fundamentem jej artystycznych rozważań.
Christine Steuernagel przedstawia swoje grafiki oraz kolaże polskiej publiczności po raz pierwszy w Galerii Sztuki Współczesnej w Przemyślu od 28 kwietnia 2006. Najważniejszym aspektem jej prac są ślady czasu: piętno, które on wywiera na człowieku oraz spuścizna kulturalna i relacje z przeszłością. Stare rękopisy, teksty historyczne, a więc dokumenty przeszłości jako„wycinki z przeszłości”, są wkomponowywane i aranżowane w aktualny kontekst doświadczeń osobistych Artystki. Ciągłą towarzyszką na drodze do tego celu jest dla Christine Steuernagel technika kolażu.
Przykładem tego może być odbicie kamienia z Rosette’y, który posłużył francuskiemu podróżnikowi Champollion około 1822 roku do rozszyfrowywania tekstów egipskich hieroglifów, a który jest archaicznym reliefem pisma w trzech formach językowych: hierogli-fu, koptyjskiego oraz greckiego. W dziele „Iryjskie impresje” łączy artystka motyw tego kamienia z ikonograficznymi fragmentami zdjęć megalitów, dzięki zastosowaniu techniki collage’u. Jednoczy wszystkie elementy graficzno – skrypturalne oraz treściowo – symboliczne w jedną całość. Relikty starożytnych kultur nabierają nowych znaczeń, które czynią jej prace zagadkowymi i tajemniczymi. Powstają dzięki temu nowe obszary skojarzeń i form przekazu.
Praca o tytule „Pianissimo” została skomponowana za pomocą techniki frottage’u. Poszczególne motywy są bardzo niewyraźne, widoczne jakby przez mgłę czasu. Graficzno – malarskie struktury tej pracy przypominają klawisze starego, już od dawna niefunkcjonującego pianina, szkieletu albo falochronów, które powoli niszczy żywioł oceanu. Nic już nie funkcjonuje, a nasze zmysły wychwytują tylko cichy odgłos przemijającego czasu.
Podobne aspekty można zaobserwować w grafice „Ślad pisma”. Artystkę pasjonują fragmenty historycznych tekstów z różnych kulturowych źródeł. Komponuje je w wielkoformatowe dzieła, a sens tych tekstów jest, poprzez ich różnorodność oraz sposób nanoszenia kolejnych warstw, zazwyczaj składających się z ciemnych tonacji, tajemniczy i trudny do odczytania. Jeden z fragmentów tekstów „unosi” się prawie na powierzchni pracy, ponieważ został on przeniesiony na płaszczyznę obrazu w ostatniej fazie druku. Jest to rezultat naniesienia ostatniego nadruku na gotową płaszczyznę dzieła i sprawia dodatkowe wrażenie głębi. Treść tego obrazu pozostaje jednak tajemnicza. Również zagadkowe, ukryte i mające bardzo ekspresyjny charakter są collage z serii „Teraźniejszość – Przeszłość”.
W pracy nr 177/2004 Artystka używa cytatu z fińskiego eposu Kalevala, którego rytm językowy, również i w niemieckim tłumaczeniu, posiada magiczną moc. Tekst Fryderyka Nietsche’go oraz fragment tekstu z Nikomatyckiej Etyki Arystotelesa podkreślają dodatkowo wrażenie treściowo – symbolicznego odbioru tej pracy. Wszystkie te fragmenty tekstów koncentrują się wokół czerwonej figury, znajdującej sie w centralnym punkcie obrazu i zostają dzięki niej spojone w jedną całość kompozycyjną. Te głębokie literacko-filozoficzne pasje artystki stają się pełną znaczeń i wpływów historii i kultury całością. Jej przekaz: współczesność bez historycznego zakorzenienia, nawet fragmentarycznego, jest wyblakła i niepojęta. Artystka akcentuje swoimi „śladami czasu” to, że i w jej i w naszym świecie wyobraźni elementy przeszłości są namacalne i ingerują niewidzialnie w bieg naszego życia i dzięki nim otrzymujemy nowe impulsy.
Christine Steuernagel chętnie eksperymentuje z technikami graficznymi. Wielkoformatowe, z warsztatową wirtuozerią projektowane akwaforty, pokazują nam, że techniki wklęsłodruku są jej pasją. Płaty blach zawierające poszczególne motywy są lutowane ze sobą, a wyniki tych fakturo – materiałowych eksperymentów są zawsze nowe i zaskakujące. W papierze widoczne są charakterystyczne zagłębienia a całość jest nad wyraz zaskakująca, ponieważ artystka otwiera nam wrota do nieznanych przestrzeni. W efekcie jej prace są zbiorem wielu form i zaaranżowanych płaszczyzn, które zawierają pojedyncze, tak różniące się od siebie płyty, a całość jest kumulowana w interesującą artystyczną całość.
W grafice „Anioł z wysypiska” umieściła Pani Steuernagel kawałki metalowych płytek, które ułożyła w rytmiczną całość, aby następnie wtłoczyć te, przypominające klęczące anioły formy głęboko w arkusz papieru. Również w „Lithogenese” objawia się szczególna pasja Artystki do eksperymentu z materiałem. W tym wypadku używa ona blachy – znaleziska o nieregularnym zarysie, który po trawieniu kwasem i wydruku na powierzchni czerpanego papieru stwarza wrażenie trójwymiarowego obiektu przypominającego kamień.
Jednym z najbardziej ekspresyjnych obrazów jest akwaforta z 2003 roku nosząca tytuł „Nocturne 2003″. Bliżej nie określone figury, unoszące się nad ciemno-błękitną powierzchnią, zdają się obserwować widza jak tajemnicze istoty zamieszkujące niezmierzone przestrzenie nocnego świata. Niektóre akwaforty oraz kolaże uchylają nam, poniekąd poprzez ciemne warstwy farby, rąbka tajemnicy tego, co kryje się pod nimi – widać zagadkowe sieci linii oraz niewyjaśnione połączenia przypominające pnącza roślin, „systemy” nerwowe albo sieci przewodów. Ukazuje to np. grafika „Panta rei” z 2001 roku. Tu właśnie odkrywa widz prawie „archeologiczne” struktury i zagadkowe systemy połączeń i kanałów, które jakby kanalizują płynący czas.
W roku 2001 powstało dzieło o tytule „Pismo i Znaki” przypomina nam ono wyblakły fresk znajdujący się na ścianie jakiegoś starego kościoła. Widoczne są resztki malowideł oraz urywki tekstów przedstawione w formie archaicznych znaków. Chcielibyśmy chętnie odczytać drzemiące w nich tajemnice lecz wymowa tego dzieła jest ukryta. To, co rzuca się nam w oczy jako widzom odwiedzającym pracownię Artystki, to nie tylko niezliczona ilość prac i jej oddanie się eksperymentowi graficznemu ale i również jej głęboka świadomość wszech-obecności czasu. Właśnie dzięki tym aspektom prace Christine Steuernagel posiadają pewną aktualność, nieprzemijalność, oraz niekwestionowaną wartość artystyczną.

 

Herm.-Jos. Keyenburg
Prof. fur Kunst u. Didaktik
tłum. Hyazinth Pakulla