04.02-22.02 / Janusz Szpyt / malarstwo

Janusz Szpyt urodził się w Lubaczowie, gdzie obecnie mieszka i tworzy. Studiował na Wydziale Grafiki w Katowicach Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni prof. Jerzego Dudy-Gracza, a następnie na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie, w pracowni prof. Włodzimierza Buczka. W 1983 roku współtworzy z Piotrem Naliwajką i Leszkiem Żegalskim Grupę Trzech, zwaną też Tercetem Nadętym. Całkiem Nowi Dzicy Dadaiści – tak siebie przewrotnie nazwali – w wydanym przez siebie piśmie Bengal zamieścili manifest, w którym nawoływali do prawdy w sztuce związanej z jakością formy, kolorem i warsztatem, przeciwstawiając się szeroko panującej tandecie malarskiej i medialnej. Licznym wystawom Grupy, organizowanym w kraju i zagranicą towarzyszył ferment artystyczny znajdujący odzwierciedlenie w prasie, radiu i telewizji. Twórczość Janusza Szpyta mieszczącą się w konwencji malarstwa realistycznego, można podzielić na kilka wątków tematycznych. Jego wstrząsająca relacja malarska z domów obłąkanych, szpitali psychiatrycznych – ukazuje ludzi zmęczonych do ostateczności dźwiganiem życia. Artysta broni dramatycznie tego, co stanowi istotę ludzkości – godności osobistej człowieka („Boże Narodzenie w Zakładzie Psychiatrycznym”, 1988 – plandeka, 290 x 340 cm). Wątek sakralny aktualizuje prawdy wiary, ukazując to, co ponadczasowe i uniwersalne w rzeczywistości człowieka – cykl współczesnych ukrzyżowań („Ukrzyżowanie”, 1989 – plandeka, 210 x 260 cm; „Ofiara Izaaka”, 1989 – olej / płótno, 110 x 90 cm). W Jego surrealistycznych obrazach człowiek w dalszym ciągu stanowi główny motyw. Orwellowski klimat tych prac ukazuje ucisk i zniewolenie indywidualności przez totalitarny system. Te prace są emanacją rzeczywistości stanu wojennego – cykl Latających pieców („Szwagier”, 1988 – olej / deska,120 x l00 cm). Konsekwencją tych doświadczeń malarskich i życiowych była próba ironicznego spojrzenia na tragikomiczną egzystencję człowieka i jego problemy. Ten rodzaj publicystyki malarskiej jest pełen dystansu i samokrytycyzmu do tego, co wydaje się nam ważne („Syzyf”, 1996 – olej / płótno, 120 x 100 cm; „Droga do Unii”, 2004 – olej / płótno, 120 x 100 cm). Jakby z potrzeby równowagi, artysta poszukuje równolegle klasycznie pojmowanego piękna w portretach rodzinnych, aktach, pejzażach i kwiatach. Istotną częścią Jego twórczości stanowi monumentalne malarstwo sakralne, polichromia w Kościele Św. Stanisława w Lubaczowie. Artysta wystawia na zbiorowych i indywidualnych prezentacjach sztuki w kraju i zagranicą.

JS